Obecnna dzielnica Szczecina - Stołczyn (niem. Stolzenbagen) to trzynastowieczna, podszczecińska wieś, założona przez przybyły z Brandenburgii rycerski ród von Stolzenhagen. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1260 roku i dotyczy aktu nadania przez księcia Barnima I klasztorowi cysterek szczecińskich - 1 łanu (ok. 9,82 ha) ziemi w Stołczynie. Kolejne, jedne z najstarszych znanych źródeł pisanych z lat 1286 i 1289. Dotyczą one potwierdzenia przez księcia Bogusława IV owego aktu nadania ziemi. Pierwotny Stołczyn miał kształt długiej ulicy (obecna ulica Nehringa), przy której znajdowały się zagrody chłopskie oraz domy chałupników.
Od początku istnienia wsi aż pod koniec wieku XIV często zmieniają się właściciele poszczególnych części gruntów. W końcu XIV wieku większość ziemi należy do klasztoru kartuzów z Grabowa (obecnie teren w rejonie ul. Malczewskiego, Matejki, E. Plater z kościołem pw. św. Stanisława Kostki), część kościoła NMP oraz klasztoru cysterek. Niewielkie tylko działki należały wówczas do mieszczan szczecińskich. Podobny stan utrzymywał się przez wiek XV i do pierwszej połowy XVI wieku. Z chwilą reformacji, a jednocześnie po wymarciu ostatnich kartuzów (zakon uległ całkowitej likwidacji), dobra należące do mnichów weszły w skład domeny książęcej, tj. majątku ziemskiego należącego do księcia. W ten sposób gross ziemi w Stołczynie przeszło we władanie książąt pomorskich.
Wiek XVII to okres stagnacji, a Stołczyn podobnie jak i inne tereny dodatkowo odczuł skutki wojny trzydziestoletniej. W pierwszej połowie XVIII wieku następuje stabilizacja i jednocześnie aktywizacja gospodarcza Szczecina i okolic, w tym i Stołczyna, który został odbudowany. Stanowił on wówczas własność królów pruskich i wchodzi w skład Domeny Jasienickiej. W tym czasie we wsi oprócz rolników i chałupników byli: karczmarz i kowal, a także niewielka cegielnia.
Lata 1824, 1825 i 1828 to okres uwłaszczenia mieszkańców wsi. Wszyscy chłopi, zagrodnicy i dzierżawcy otrzymali ziemię na własność. Uwłaszczenie przyczyniło się do rozbudowy wsi i zwiększenia się liczby mieszkańców. Przykładowo, w roku 1825 poza zabudowaniami kościelnymi we wsi były 2 szkoły, 102 domy mieszkalne, 13 zabudowań rzemieślniczych i 186 zabudowań gospodarczych (stodoły, stajnie, obory). Wieś zamieszkiwało 220 rodzin, liczących łącznie 1123 osoby. Miejscowa ludność zajmowała się w tym czasie głównie rolnictwem, warzywnictwem i sadownictwem oraz rybołówstwem. Rozwój wsi trwa nieprzerwanie i w trzeciej ćwierci XIX wieku odnotowywane są dalsze, istotne zmiany dotyczące gospodarki. Zmniejsza się ilość osób zajmujących się uprawą gruntów i połowami, a wzrasta liczba zatrudnionych - jak można by dziś powiedzieć - w przemyśle. Działa już bowiem 5 cegielni (pierwsza powstała w roku 1855) z największą, która powstała w latach 1858-59, a należała do Langenberga i Schwinninga. Wraz z rozwojem przemysłu wzrasta liczba osób zajmujących się zaspokajaniem życiowych i bytowych potrzeb ludności (krawcy, piekarze, kowale, cieśle, szewcy, szynkarze, kramarze oraz położne). W drugiej połowie XIX wieku wraz z rozwojem pobliskiego Szczecina powiększeniu ulega zabudowa Stołczyna, który zbliża się do graniczących z nią wsi - do Kraśnicy i Glinek, aby na początku XX wieku utworzyć jeden organizm. Mimo połączenia, Stołczyn dalej posiadał charakter rolniczy. Kraśnica miała charakter przemysłowy, a Glinki były osadą rybacką.
Od połączenia tych trzech miejscowości zaczyna się kolejny etap rozwoju wsi, która staje się robotniczą dzielnicą Stołczyna. W 1900 roku w Stołczynie mieszkało 3 600 osób, a w 1905 r. już 5 000 osób. Spośród ludności czynnej zawodowo aż 58% pracowało w przemyśle, a tylko 6% w rolnictwie.
W październiku 1939 roku Stołczyn wraz z innymi podmiejskimi gminami wchodzi w granice tzw. Wielkiego Szczecina. Stołczyn wraz z Kraśnicą liczył wtedy 6 335 mieszkańców.
Bibliografia:
Jubileusz 50-lecia parafii pw. Niepokalanego Serca NMP w Szczecinie - Stołczynie, Optimex